Demans belirli bir hastalık değildir. Bir grup semptomu tanımlayan genel bir terimdir. Alzheimer hastalığı da demansın en sık görülen şekli olup beyinde dejeneratif bir sürecin sonucu ortaya çıkar.
Hastalık genetik, yaşam tarzı ve çevre gibi birçok faktörden kaynaklanmaktadır. Belirlenebilen bazı risk faktörleri – yaş, aile öyküsü ve kalıtım – değiştirilemezken, ortaya çıkan kanıtlar etkileyebilecek başka faktörlerin olabileceğini de göstermektedir.
Alzheimer için bilinen en büyük risk faktörü yaş, ancak Alzheimer hastalığını yaşlanmanın normal bir parçası olarak görmek günümüzde özellikle ülkemizde yapılan en büyük yanlışlardan biridir. Yaş riski arttırmaktadır bununla birlikte Alzheimer’ın doğrudan bir nedeni değildir.
Hastalığı olan çoğu kişi 65 yaş ve üstüdür. 65 yaşından sonra Alzheimer riski her beş yılda iki katına çıkıyor. 85 yaşından sonra, risk neredeyse üçte birine ulaşıyor. Bütün demanslar açısından risk %50 ye yakın.
Bir diğer güçlü risk faktörü aile öyküsüdür. Alzheimer’lı ebeveyni, erkek kardeşi veya kız kardeşi olanların hastalığı geliştirme olasılığı daha yüksektir. Birden fazla aile ferdi hastalığa yakalanırsa risk artar.
Bilim adamları, genlerin Alzheimer’da yer aldığını biliyor. İki gen kategorisi, bir kişinin bir hastalık geliştirip geliştirmediğini etkiler: risk genleri ve belirleyici genler. Alzheimer genleri her iki kategoride de bulundu. Alzheimer vakalarının yüzde 1’inden daha azının belirleyici genlerden (bir hastalığa yakalanma riskini artırmak yerine bir hastalığa neden olan genler) kaynaklandığı tahmin edilmektedir.
Yaş, aile öyküsü ve kalıtımın tümü değiştiremeyeceğimiz risk faktörleri olsa da, araştırmalar genel yaşam tarzı ve sağlık seçimleri ve diğer sağlık koşullarının etkin yönetimi ile etkileyebileceğimiz diğer risk faktörleri hakkında ipuçları ortaya koymuştur.
Kafa travması: Kafa travması ile gelecekteki bunama riski arasında bir bağlantı vardır. Beyninizi, emniyet kemerinizi sıkarak, spora katılırken kaskınızı takarak koruyun.
Kalp kafalı bağlantı: En güçlü kanıtlardan bazıları beyin sağlığının kalp sağlığı ile ilişkili olduğunu söyler.Beyin vücudun en zengin kan damarı ağlarından biri tarafından beslenir ve bu kan damarlarından beyine kan pompalamaktan kalp sorumludur.
Alzheimer veya vasküler demans gelişme riski, kalp ve kan damarlarına zarar veren birçok durumda artmış görünmektedir. Bunlar arasında kalp hastalığı, diyabet, inme, yüksek tansiyon ve yüksek kolesterol sayılabilir. Kalp sağlığınızı izlemek ve ortaya çıkan sorunları tedavi etmek için doktorunuzla sık sık randevulaşın.
Genel olarak sağlıklı yaşlanma: Bir umut verici araştırma dizisi, genel olarak sağlıklı yaşlanma stratejilerinin beynin sağlıklı kalmasına yardımcı olabileceğini ve hatta Alzheimer’ın gelişme riskini azaltabileceğini öne sürüyor. Bu önlemler arasında sağlıklı bir diyet yemek, sosyal olarak aktif kalmak, tütün ve aşırı alkolden kaçınmak ve hem vücuda hem de zihninize egzersiz yapmak yer almaktadır.
- Demansın en yaygın sebebi Alzheimer, temelde hafıza kaybı ve günlük hayata müdahale edebilecek kadar ciddi diğer bilişsel yeteneklerin kaybı ile ilgilidir.
- Alzheimer zamanla kötüleşiyor. Alzheimer, demans semptomlarının birkaç yıl içinde giderek kötüleştiği ilerleyici bir hastalıktır. İlk dönemlerde hafıza kaybı hafiftir, ancak ilerledikçe Alzheimer’li bireyler sohbeti sürdürme ve çevrelerine cevap verme becerisini kaybeder. Alzheimer, altıncı önde gelen ölüm nedenidir. Ortalama olarak, Alzheimer hastası tanıdan dört ila sekiz yıl sonra yaşar, ancak diğer faktörlere bağlı olarak 20 yıl kadar yaşayabilir.
- Alzheimer’ın şu anda tedavisi yok, ancak semptomlar için tedaviler mevcut ve araştırmalar devam ediyor. Mevcut Alzheimer tedavileri Alzheimer’ın ilerlemesini durduramasa da, bunama semptomlarının kötüleşmesini geçici olarak yavaşlatabilir ve Alzheimer ve bakıcıları için olanlar için yaşam kalitesini iyileştirebilir. Bugün, hastalığı tedavi etmenin daha iyi yollarını bulmak, başlangıcını geciktirmek ve gelişmesini önlemek için dünya çapında bir çaba gösterilmektedir.